Europejsko-rosyjska sonda przeznaczona do poszukiwania śladów życia, składająca się z rosyjskiego lądownika Kazaczok (ExoMars 2022 Surface Platform) i europejskiego łazika Rosalind Franklin.

Rakieta Proton-M/Briz-M miała wystartpwać z kompleksu 200/PU-39 kosmodromu Bajkonur.

Pierwotnie planowano start misji ESA z Kourou przy pomocy rakiety Sojuz-2.1b/Fregat w czerwcu 2011, zaś lądowanie w czerwcu 2013. Jednak po nagłej awarii sondy MGS i niepewności NASA co do możliwości wykorzystania sondy MRO jako retranslatora, ESA zdecydowała się w listopadzie 2006 roku wprowadzić do projektu marsjańskiego satelitę telekomunikacyjnego. Ze względu na zbyt mały udźwig RN Sojuz-2b/Fregat zastąpiono ją RN Ariane-5, choć rozpatrywano też użycie Protona, zaś datę startu zmieniono na 24.11.2013. 16.10.2008 start przełożono na styczeń 2016, lądowanie na początek 2017. W połowie 2009 roku z projektu skreślono satelitę telekomunikacyjnego, start przełożono na rok 2018, zaś 19.08.2009 podpisano umowę pomiędzy ESA a FKA, w myśl której rakietą nośną będzie Proton. Jednak jesienią ESA zdecydowała się na inny rodzaj współpracy - z NASA. W tej sytuacji projekt rozdzielono na orbiter pod nazwą roboczą ExoMars 2016 Trace Gas Orbiter (start w roku 2016) oraz dwa łaziki, które zostaną wyniesione w styczniu 2018 za pomocą rakiety Atlas-V, a wylądują wspólnie za pomocą znanego z projektu MSL rozwiązania Skycrane. Jednakże w lutym 2012 roku NASA wycofała się z projektu ExoMars z powodu cięć budżetowych i do gry ponownie weszła Rosja z rakietą Proton oraz własnym lądownikiem, ze startem w maju 2018 roku. Od 02.05.2016 terminem startu jest 24.07.2020. Na miejsce lądowania wybrano Oxia Planum. 12.03.2020 start został przełożony na okres sierpień-październik 2022, z nominalną datą 21.09.2022. 17.03.2022 Rada Europejskiej Agencji Kosmicznej, w związku z nałożeniem sankcji na Federację Rosyjską postanowiła nie kontynuować misji.

Kazaczok, zbudowany w zakładach Ławoczkina, będzie miał masę startową 827,9 kg, średnicę korpusu 3,4 metra i dwie pochylnie zjazdowe o długości po 3,1 metra. Prócz tego, że dostarczy na powierzchnię łazik, przez dwa lata będzie prowadzić badania naukowe na powierzchni Marsa. Zasilany będzie z paneli ogniw fotowoltaicznych. W skład aparatury naukowej o masie 45 kg weszło 12 urządzeń (10 rosyjskich i 2 ESA), które prowadzić będą monitoring parametrów okolicy.

Łazik o masie 310 kg, wysokości 2 metrów i długości 2,5 metra, zbudowany został w brytyjskich zakładach Airbusa. Sześciokołowy pojazd zasilany jest z panelu fotowoltaicznego o mocy 1200 W i ma działać przez minimum 7 miesięcy. Ma być zdolny do pokonania 70 metrów w ciągu sola, minimum 4 km w okresie aktywnego działania. Ponieważ komunikacja z Ziemią prowadzona będzie wyłącznie za pomocą satelity TGO (ExoMars 2016), dwa razy po kilkanaście minut w ciągu sola, większość czynności pojazd wykonywać będzie autonomicznie. Jego podstawowym zadaniem będzie poszukiwanie śladów życie – minionego, bądź istniejącego. Wyposażony został w laboratorium ADL (Analytical Laboratory Drawer), materiały do badań dostarczane będą z głębokości do 2 metrów pod powierzchnią za pomocą specjalnego wiertła. Rdzenie będą miały średnicę 1 cm i długość 3 cm. Pobranych zostanie minimum 17 próbek. Aparatura naukowa ma masę 26 kg

Instrumenty naukowe lądownika:
 

• The Lander Radioscience experiment (LaRa) – belgijskie urządzenie do badania procesów sublimacji i kondensacji CO2. • The Habitability, Brine, Irradiation and Temperature (HABIT) – szwedzki zestaw do badania występowania pary wodnej, zmian temperatury i promieniowania UV. • Pakiet meteorologiczny (METEO-M) do pomiarów ciśnienia, wilgotności, promieniowania, zapylenia i pola magnetycznego. • Magnetometr MAIGRET. • Zestaw kamer. • Spektrometr fourierowski podczerwieni (FAST) do badania atmosfery. • Zestaw do wykrywania promieniowania ADRON-EM (Active Detection of Radiation of Nuclei-ExoMars). • Wielokanałowy spektrometr M-DLS (Multi-channel Diode-Laser Spectrometer) do badań atmosfery. • Termometr do pomiarów temperatury gruntu PAT-M. • Dust Suite – zestaw instrumentów do badań pyłu w atmosferze. • Sejsmometr SEM. • Spektrometr MGAK do analizy składu atmosfery metodą chromatografii gazowej.

Instrumenty naukowe łazika:
 

• PanCam – kamera panoramiczna oraz HR umieszczone na maszcie; • ISEM (Infrared Spectrometer for ExoMars) – kamera do wstępnej analizy chemicznej; • WISDOM (Water Ice Subsurface Deposits Observation on Mars) – radar geologiczny; • ADRON-RM (Active Detection of Radiation of Nuclei) – spektrometr neutronów do poszukiwania podpowierzchniowego lodu wodnego i minerałów uwodnionych; • CLUOI (Close-Up Imager) – submilimetrowa kamera do oceny celów i przebiegu wiercenia; • Ma MISS (Mars Multispectral Imager for Subsurface Studies) – spektrometr podczerwieni umieszczony wewnątrz wiertła, przeznaczony do badania minerałów uwodnionych na ściankach odwiertu; • MicrOmega – mikroskop podczerwieni do analizy próbek z odwiertów; • RLS (Raman Laser Spectrometer) – spektrometr do badań materiałów organicznych; • MOMA (Mars Organic Molecule Analyzer) – superczuły analizator substancji organicznych.

Przebieg lotu:

-

Plan lotu (nieaktualny):
 

data	zdarzenie
21.09.2022	start
??.04-07.2023	lądowanie
7 miesięcy po lądowaniu	zakończenie misji łazika
2 lata po lądowaniu	zakończenie misji lądownika