Fobos-1


Lądownik DAS - część górna

Pierwsza radziecka sonda przeznaczona do badania większego księżyca Marsa, wyposażona w lądownik do osadzenia na Phobosie.
Przedostatnia radziecka sonda wysłana w kierunku Marsa, misja zakończona niepowodzeniem.

Rakieta nośna Proton, masa sondy 6220 kg, masa lądownika ok. 50 kg. Sonda zbudowana została z dwóch sekcji: toroidalnej zawierającej aparaturę naukową oraz cylindrycznej mieszczącej pozostałe wyposażenie. W górnej części sekcji cylindrycznej umieszczona została ruchoma antena kierunkowa, sekcja toroidalna łączyła się ze stopniem napędowym (prototypem obecnego stopnia Fregat) służącym do manewrów na orbicie wokół Marsa. Zasilanie z dwóch baterii słonecznych o rozpiętości 10 m. Lądownik DAS (Dołgowriemiennaja Avtonomnaja Stancija) w postaci złożonej umieszczony był na górze sekcji toroidalnej.

Aparatura naukowa orbitera zawierała następujące przyrządy:
 
  • FREGAT - zespół kamer i spektrometrów do fotografowania powierzchni Marsa i Phobosa,
  • LIMA-D - urządzenie laserowe do badania składu gruntu, wiązka lasera miała uderzać w grunt z odległości 30 m prowadząc do roztopienia i odparowania próbki o średnicy 1-2 mm,
  • DON - działo jonów kryptonu sprzężone z laserem LIMA-D wspomagające badanie składu pierwiastkowego gruntu,
  • GRUNT - radar do badania struktury powierzchni i warstw podpowierzchniowych,
  • KRFM-ISM oraz TERMOSCAN - instrumenty do obserwacji powierzchni Marsa i Phobosa w zakresie podczerwieni,
  • GS-14 - detektor promieniowania rentgenowskiego wydzielanego przez radioaktywne składniki powierzchni,
  • IPNM-3 - detektor neutronów wybijanych z powierzchni Phobosa przez promieniowanie kosmiczne,
  • ASPERA - spektrometr masowy do badania cząstek naładowanych w magnetosferze Marsa,
  • MAGMA i FGMM - magnetometry do pomiaru pól magnetycznych w przestrzeni międzyplanetarnej, wokół Marsa i Phobosa,
  • APV-F - analizator fal plazmowych (wykonany przy udziale polskich specjalistów).
  • W czasie międzyplanetarnej podróży sonda miała wykonywać obserwacje Słońca w zakresie miękkiego promieniowania X oraz gamma, a także rozbłysków promieniowania gamma pochodzących spoza Układu Słonecznego.

    Aparatura naukowa lądownika DAS zawierała urządzenie ALPHA-X do badania składu gruntu metodą alfa-radiometrii, zestaw RAZREZ do badania fizycznych własności i temperatury warstw podpowierzchniowych (umieszczony w penetratorze), sejsmometr, zestaw dwóch kamer oraz czujnik Słońca do precyzyjnego określenia ruchów libracyjnych księżyca. Lądownik po zetknięciu z gruntem miał wystrzelić harpun (penetrator na zwijanej lince), który miał zapobiec odbijaniu się obiektu w słabym polu grawitacyjnym Phobosa i zapewnić stabilizację rozkładanej konstrukcji lądownika. Zasilanie z 3 rozkładanych baterii słonecznych. Pracę aparatury lądownika przewidziano na rok.

    Przebieg lotu:

    Start nastąpił 07.07.1988 o 17:38:04 UT.  Sonda pomyślnie została wprowadzona na trajektorię międzyplanetarną, na której 16.07.1988 przeprowadzono pierwszą z dwóch zaplanowanych korekt.

    29.08.1988 wysłano błędną komendę, która wyłączyła system stabilizacji i orientacji (zamiast włączenia spektrometru promieni gamma), co spowodowało utratę łączności z sondą. Seans łączności w dniu 2 września nie doszedł do skutku, dalsze próby nawiązania kontaktu także się nie powiodły.

    03.11.1988 sonda oficjalnie uznana została za straconą.

    Planowana data osiągnięcia orbity wokół Marsa: 23.01.1989.

    Strona główna | Mars - misje zakończone