Viking-1

 

Amerykańska sonda Marsa zawierająca lądownik i człon orbitalny, pierwsza z dwóch wysłanych w oknie startowym roku 1975.
Pierwsze udane miękkie lądowania na Marsie.

Rakieta nośna Titan 3E Centaur, masa sondy 3527 kg, masa orbitera 2328 kg (w tym 1445 kg paliwa), masa lądownika po odłączeniu: 1100 kg, po lądowaniu:  663 kg.
Głównym wyposażeniem naukowym lądownika obok dwóch kamer panoramicznych i kompleksu meteorologicznego był zestaw urządzeń do badania śladów życia w gruncie Marsa. Do pobierania próbek gruntu służył manipulator zakończony czerpakiem. Próbki poddawano trzem testom: w pierwszym dodawano do nich silnie rozcieńczony roztwór zawierający substancje organiczne znakowane izotopem węgla C14. Spodziewano się ujawnić aktywność organizmów roślinnych (przez pojawienie się tlenu) bądź organizmów zwierzęcych (w przypadku stwierdzenia CO2 ze znakowanym węglem). W drugim teście do próbki wprowadzano bogatą pożywkę, również znaczoną węglem C14, oraz wodę (przypuszczano, że ewentualne drobnoustroje wbudują znakowany węgiel do swych organizmów). Trzeci test polegał na próbie wykrycia asymilacji węgla w atmosferze tlenku i dwutlenku węgla (znakowanego izotopem C14) w obecności pary wodnej i światła.
Aparatura lądownika zasilana była dwoma generatorami radioizotopowymi TAGS, które wytwarzały moc 50W. Rozmiary lądownika dobrze ilustruje zdjęcie z testów prowadzonych w kalifornijskiej Dolinie Śmierci.

Przebieg lotu:
Start nastąpił 20 sierpnia 1975 r. o godz. 21:22:00 UT. Stopień Centaur pomyślnie wprowadził sondę na trajektorię międzyplanetarną.

19 czerwca 1976 r. kompletna sonda (wraz z lądownikiem) weszła na orbitę wokół Marsa stając się jego piątym sztucznym satelitą. Początkowe parametry orbity wynosiły 1513 x 33 000 km, i = 37,8°,  T = 24,66 h. Człon orbitalny sondy Viking-1 w ciągu 4 lat pracy fotografował powierzchnię planety oraz jej księżyce z dużą rozdzielczością, rejestrując zmiany sezonowe na Marsie oraz zjawiska meteorologiczne.  Zob. fragment doliny Ophir Chasma sfotografowany z rozdzielczością 80 m. Ogółem kamery orbitera wykonały ponad 30 tys. zdjęć powierzchni Marsa, a także jego księżyców. W lutym 1977 roku człon orbitalny Vikinga-1 zbliżył się do Phobosa na odległość 90 km.
7 sierpnia 1980 roku zapas gazu do sterowania położeniem orbitera obniżył się do takiego poziomu, że uniemożliwił dalsze wykorzystywanie jego aparatury. Orbitę, a ściślej jej apocentrum, podniesiono z 33 943 km do 56 000 km, co miało na celu utrzymanie obiektu na orbicie co najmniej do roku 2019.
17 sierpnia 1980 r. po 1485 okrążeniach Marsa zamilkł człon orbitalny Vikinga-1.

Pierwotny plan przewidywał lądowanie w dniu narodowego święta USA (4 lipca) w rejonie o współrzędnych 19,5°N, 34°W (lądowisko A1), jednak miejsce wybrane na podstawie zdjęć Marinera-9 okazało się zbyt niebezpieczne. Lądowanie wstrzymano i kamery członu orbitalnego Vikinga-1 dokonały  przeglądu dwóch lądowisk zapasowych: A2 i A3. Tylko to ostatnie okazało się dostatecznie bezpieczne.
20 lipca 1976 r.o godz. 8:51 UT lądownik Viking-1 został odłączony od członu orbitalnego (odległość od powierzchni Marsa wynosiła 18 000 km). 23-minutowa praca silników hamujących wprowadziła lądownik do atmosfery planety z szybkością 4,85 km/s, hamowanie aerodynamiczne obniżyło ją do 305 m/s. Na wysokości 6 km otworzył się spadochron, który zmniejszył prędkość opadania do 61 m/s, na wysokości 1430 m został odrzucony i ostatnią fazę hamowania zapewniły 3 zespoły silniczków rakietowych.
20 lipca 1976 r. o godz 11:56:06 Viking-1 dokonał miękkiego lądowania na równinie Chryse w miejscu o współrzędnych 22°24'N, 48°W.
Tego dnia ludzie ujrzeli pierwszą, jeszcze czarno-białą panoramę marsjańskiej powierzchni. W ciągu następnych dni marsjańskich (soli) uzyskano szczegółowe barwne zdjęcia okolicy lądowiska i podczas ósmego sola (28 lipca) przystąpiono do pobierania próbek gruntu.
13 listopada 1982 r. pomyłkowym rozkazem z centrum kierowania wyłączono aparaturę lądownika (spodziewano się, że będzie czynna do 1994 roku).

Strona główna | Mars - misje zakończone