 |
 |
|
|
Pierwsza sonda Europejskiej Agencji Kosmicznej ESA przeznaczona do badania Wenus. Pierwsza sonda Wenus od misji Magellana (1989).
Rakieta nośna - Sojuz-FG/Fregat, miejsce startu - wyrzutnia LC31 kosmodromu Bajkonur, masa startowa - 1270 kg (w tym materiały pędne - monometylohydrazyna i czterotlenek azotu - 530 kg). Ciąg silnika głównego - 415 N. Wymiary: prostopadłościan 1,7 x 1,7 x 1,4 m. Sonda jest stabilizowana trójosiowo. Zasilanie z baterii słonecznych o mocy 1100 W na orbicie Wenus (powierzchnia paneli 5,7 m. kw.)
Sonda powstała z rezerwowych elementów sond Mars Express i Rosetta. Przeznaczona do badania atmosfery Wenus i jej otoczenia plazmowego oraz ew. wulkanizmu i tektoniki.
W skład aparatury naukowej wchodzi 7 instrumentów:
Plan misji:
Po trwającym 163 dni locie międzyplanetarnym sonda w kwietniu 2006 r. weszła na pierwotną orbitę wokół Wenus (hp=250 km, ha=326 550 km, i=89,7°, t=9 d). Manewr hamowania trwał 51 minut, zmiana prędkości wyniosła 1,31 km/s. Orbita robocza będzie miała parametry: hp=282 km, ha=66 911 km, i=90,0°, t=24 h. Badania planety mają potrwać ok. 500 dni ziemskich, tj. 2 dni wenusjańskich.
Przebieg lotu:
21.10.2005 ESA podała, że z powodu zanieczyszczenia osłony aerodynamicznej start zostanie przesunięty "do 10 dni". Okno startowe rozciąga się w dniach 26.10-26.11.2005.
25.10.2005 start wyznaczono na 09.11.2005
05.11.2005 RN została umieszczona na wyrzutni LC31 kosmodromu Bajkonur.
09.11.2005 o 03:33:34 nastąpił start. W T+10' 09" sonda osiągnęła orbitę parkingową. W T+80' nastąpił restart stopnia Fregat (t=16'), który umieścił sondę na orbicie heliocentrycznej o parametrach: hp=0,702 AU, ha=0,993 AU, i=0,26°.W T+96' 30" sonda oddzieliła się od stopnia, a T+2h 8' rozłożyła panele baterii słonecznych. Sonda jest zorientowana prawidłowo, wszystkie urządzenia działają poprawnie.
10.11.2005 o 06:38:52 wykonano manewr TCM-0 (t=48", dV=0,5 m/s).
11.11.2005 o 06:14:33 wykonano manewr TCM-1 (t=209", dV=3,43 m/s).
Podczas testów wykonanych w grudniu 2005 roku okazało się, że skaner spektrometru PFS jest zablokowany - do chwili obecnej nie udało się go odblokować.
17.02.2006 o 00:27:08 wykonano kalibrację głównego silnika sondy (t=3", dV=2,838 m/s). Osiągnięty ciąg był o 9% większy, niż zakładano.
24.02.2006 wykonano manewr TCM-2 (dV=0,2 m/s).
29.03.2006 wieczorem wykonano manewr VOI-13d (dV=0,13 m/s). Tym razem niedobór pracy silnika wyniósł tylko -0,9%.
11.04.2006 pomiędzy 07:17:14 a 08:07:28 ERT (czas odbioru sygnału na Ziemi, czas jego biegu wynosił 6 minut 46 sekund) wykonano manewr VOI (Venus Orbit Insertion), który wprowadził sondę na zaplanowaną orbitę wokół Wenus.
06.04.2006 ~18:30 wykonano manewr PCM-1 (t=504"; dV=5,8 m/s). Nowa wartość perycentrum wyniosła 257 km.
20.04.2006 o 08:00 wykonano manewr ALM-1 (t=379"; dV=200,298 m/s). Apocentrum zostało zmniejszone do 99 000 km, okres obiegu do ~40 h.
23.04.2006 wykonano manewr ALM-2 (dV=104,8 m/s). Apocentrum zostało zmniejszone do 76 342 km, okres obiegu do 25 h 44'.
26.04.2006 wykonano manewr ALM-3 (dV=9,12 m/s).
29.04.2006 wykonano manewr ALM-4 (dV=8,0349 m/s,t=603" - plan).
05.05.2006 wykonano manewr ALM-5 (dV=1,951828 m/s, t=233" - plan).
06.05.2006 o 13:30 wykonano manewr PCM-2 (dV=3,1014 m/s, t=301"), po którym sonda osiągnęła orbitę roboczą.
03.05.2006 o 13:42 sonda rozpoczęła oficjalnie fazę działalności badawczej. Wszystkie urządzenia, oprócz spektrometru PFS, działają poprawnie.
27.02.2007 misja sondy została przedłużona do 31.05.2009 roku.
05.05.2007 pomiędzy 04:34 a 07:34 wykonano korektę orbity OCM-1, zmiana prędkości wyniosła 1,01 m/s.
04.02.2009 misję przedłużono do 31.12.2010.
22.11.2010 misja została przedlużona do 31.12.2012.
??.11.2012 misję przedłużono do 31.12.2014.
19.06.2013 misję przedłużono do 31.12.2015.
20.01.2014 ESA oznajmiła, że z powodu kończącego się zapasu paliwa, sonda zostanie wykorzystana do testów aerobrakingu oraz badań wyższych warstw atmosfery.
17.05.2014 zakończono podstawowe badania naukowe. Tego samego dnia rozpoczęto naturalne obniżanie perycentrum orbity z pułapu 190 km.
11.07.2014 osiągnięto minimalny pułap perycentrum - 129,2 km.
Począwszy od 12.07.2014 wykonano serię 15 manewrów, po których orbita została podniesiona do wartości: hp=460 km, ha=63000 km.
19.11.2014 ESA przedłużyła misję do roku 2015.
W dniach 23-30.11.2014 miano wykonać serię manewrów podniesienia perycentrum, aż do wyczerpania zapasów materiałów pędnych.
W dniu 28.11.2014 stracono kontakt z sondą, prawdopodobnie w wyniku utraty stabilizacji po wyczerpaniu się materiałów pędnych.
Począwszy od 03.12.2014 udało się częściowo odzyskać kontakt z sondą. Szczątkowa telemetria pokazuje, że sonda jest w prawidłowej orientacji względem Słońca i pomału rotuje. Trwają próby uzyskania telemetrii z okresu utraty kontaktu, by ostatecznie wyjaśnić jego przyczynę.
19.01.2015 po raz ostatni zarejestrowano na Ziemi sygnał nośny nadajnika sondy, której perycentrum znajdowało się wówczas na wysokości 120 km. Prawdopodobnie tego, bądź następnego dnia sonda spłonęła w atmosferze Wenus.
